Wodociągowa wieża ciśnień stanowiła integralny element XIX-wiecznego systemu technologicznego produkcji wody dla miasta. Pełniła dwie główne funkcje: hydrostatyczną (utrzymywanie stałego ciśnienia wody w sieci wodociągowej) i magazynowo-dystrybucyjną (rezerwuar wody zapewniający rezerwę wody na czas postoju stacji pomp wodociągu).

Zgodnie z pierwotną koncepcją centralnego zakładu wodociągowego dla Leszna, opracowaną w 1898 r. przez berlińskiego inż. Maxa Hempla, wieża miała stanąć na terenie ujęcia wody i zakładu w Zaborowie, będąc tam jednym z elementów kompleksu budowlanego wodociągów. Hempel projektował jej wysokość na ok. 35 m, a pojemność nitowanego zbiornika wody, umieszczonego na wysokości ok. 26 m, miała wynieść 400 m³. Zarówno trzon, jak i głowica zostały zaprojektowane na rzucie poligonalnym, ośmioboku foremnego. Ze względu na wysokie koszty realizacji koncepcji Hempla, leszczyński samorząd zrezygnował z jego planów, a do wykonania przyjął zupełnie inny projekt, mianowicie opracowany w 1899 r. przez inż. Franza Salbacha z Drezna. W koncepcji Salbacha wieża została „przeniesiona” z Zaborowa w najwyższy punkt ówczesnego miasta, czyli w rejon ob. ul. J. Poniatowskiego (Buchwälderstrasse), znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie centrum miasta. Pozwoliło to na znaczne zredukowanie wysokości budowli, a co się z tym wiąże także kosztów budowy. Projektując wieżę dla Leszna, Franz Salbach korzystał z bogatego dorobku swego ojca Bernharda, autora wodociągów m.in. w Dzierżoniowie, Jaworze czy Żaganiu. To główny powód, dla którego leszczyńska wieża wykazuje tyle analogii do swych rówieśniczek we wspomnianych wyżej miastach. Przyznać jednak trzeba, że wśród wież Dzierżoniowa, Jawora, Żagania, to właśnie ta leszczyńska cechuje się najbardziej uproszczoną i pozbawioną bogatszej dekoracji architekturą.

Budowę obiektu samorząd zlecił mistrzowi murarskiemu i ciesielskiemu Heinrichowi Müllerowi z Leszna, który w dniu 17 sierpnia 1899 r. rozpoczął pierwsze prace od wykopów pod fundamenty. Do połowy października trzon wieży wznosił się 2 m powyżej poziomu gruntu, a z końcem pierwszej dekady listopada wysokość budowli osiągnęła już 12 m. Z nastaniem mrozów roboty przerwano, ale już w marcu i kwietniu 1900 r. rozpoczęto montowanie na koronie trzonu stalowego zbiornika na wodę, co było niezmiernie trudnym i ciężkim zadaniem. Zbiornik dostarczyła Huta Maria z Chocianowa (Marienhuette Kotzenau). Z chwilą ukończenia jego montażu wykonano ściany osłonowe głowicy i dach. W dniu 23 sierpnia 1900 r. nastąpiło próbne napełnienie sieci i zbiornika wieżowego wodą, a od 15 października 1900 r. rozpoczęła się regularna eksploatacja obiektu, trwająca jeszcze do niedawna, choć zbiornik wodny został ostatecznie opróżniony w 1980 r.

Wieża posiada masywny ceglany cokół (śr. zewnętrzna ok. 13,6 m, wewnętrzna 10,1 m), odcięty od trzonu pasem granitowego gzymsu. Na wysokości ok. 23 m trzon przechodzi w głowicę, wspartą na arkadkowym gzymsie konsolowym z bloków granitowych. Całkowita wysokość budowli wynosi ok. 28,8 m. We wnętrzu trzonu znajdują się żeliwne schody kręcone o wysokości ok. 20 m, wiodące na stalową galerię podzbiornikową, z której przechodzi się do głowicy na pomost obsługowy wokół zbiornika wodnego o pojemności 400 m³. Zbiornik wykonano z blach stalowych, łączonych w konstrukcji nitowanej na zakładkę. Posiada on czaszę wypukłą do dołu w formie wypracowanej przez Adolfa Thiema. Architektura obiektu jest utrzymana w tonacji skromnego historyzmu, w nieco przemysłowym wydaniu, z czytelnymi aluzjami do stylu romańskiego i gotyckiego.

Wieża wodna została wpisana do rejestru zabytków 15 czerwca 2009 r. pod numerem 751/Wlkp/A. W ostatnich latach wykorzystywana jest jako obiekt promocyjny leszczyńskich wodociągów, które zadbały także o jej iluminację.

Bibliografia:

1. Archiwum Państwowe w Lesznie, Dokumentacja techniczna – zbiór.
2. Urbaniak Miron, Zabytki przemysłu i techniki Leszna, Leszno 2006.
3. Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.