do góry

Kamienica nr 4 (XVII–XVIII w./1894)

Kamienica powstała w XVII–XVIII w. jako barokowa budowla szczytowa. W wyniku gruntownej przebudowy i nadbudowy w 1894 r. zyskała układ kalenicowy, a elewacje otrzymały neorenesansowy wystrój. Od lat 30. aż po lata 50. XX w. dokonywano zmian budowlanych, związanych z zagospodarowaniem kamienicy i oficyny na potrzeby warsztatu krawieckiego.


Townhouse no. 4 (17th-18th cent./1894)

The building was erected as a baroque gable front house at the turn of the 18th century. As a result of a thorough alteration and a vertical expansion which took place in 1894, the house became a side-gabled building and the elevations gained their neo-Renaissance appearance. Between the 1930s and 1950s further alterations were made to both the townhouse and its annexe in order to adjust them to a tailor’s shop.

Czytaj więcej

Kamienica powstała prawdopodobnie w XVII bądź XVIII w. w konwencji barokowej jako budowla szczytowa. W 1805 r. spadkobiercy małżeństwa Skoblów sprzedali posesję, na której znajdował się dom frontowy, podwórze, dom tylny oraz niewielki budynek gospodarczy, małżeństwu młynarskiemu Dorocie i Janowi Weigt za 1500 talarów. Resztę należności zabezpieczono na hipotece.

W 1881 r. właścicielem nieruchomości został Edward Weigt. Na jego zlecenie leszczyński mistrz budowlany Franz Feuer przygotował w 1894 r. kompleksowe projekty podwyższenia o kondygnację i przebudowy barokowego domu szczytowego na nowy w układzie kalenicowym z elewacją o neorenesansowym kostiumie. Wewnątrz, na parterze powiększono sklep kosztem sieni, która została zresztą zaślepiona przez zabudowę nowej klatki schodowej. Komunikację z podwórzem rozwiązano tedy przejściem w kondygnacji piwnicznej. Równocześnie z przebudową i rozbudową kamienicy frontowej, Feuer przygotował też projekt wystawienia nowego budynku tylnego, utrzymanego również w duchu faworyzowanego w tym czasie neorenesansu. Obydwa domy, frontowy i tylny, połączyło wąskie skrzydło oficyny.

W 1907 r. posesję nabył kupiec Emanuel Koch. Wraz ze zmianą właściciela doszło do kolejnej przebudowy kamienicy przyrynkowej. Projekty z 1907 r. opracował ponownie Franz Feuer, a miały one na celu pogłębienie części piwnic pod budynkiem oraz zreorganizowanie piwnicznej komunikacji z podwórzem. Kilka lat później, w 1913 r. cała nieruchomość została przyłączona do centralnego systemu kanalizacyjnego.

W 1921 r. przyrynkowa posesja zmieniła kolejny raz właściciela, którym został mistrz krawiecki Piotr Pawelczak. W 1926 r. nowy właściciel w tylnym trakcie kamienicy zaaranżował pracownię krawiecką. Tym razem projekty budowlane, które dotyczyły reorganizacji układu sieni i części pomieszczeń parteru oraz budowy nowej klatki schodowej, wykreślił już budowniczy Stanisław Śniatecki. Po śmierci ojca, w 1928 r. właścicielami posesji zostali mistrz krawiecki Józef Pawelczak oraz jego brat – kupiec Jan. Niespełna dekadę później, w 1936 r., właścicielami kamienicy zostało małżeństwo Łucja i Antoni Bałdowscy. Nowy posesjonat urządził natychmiast w budynku od strony ul. Tylnej warsztat obuwniczy na piętrze oraz chlewy i pralnię na parterze. Jednocześnie dokonał obniżenia podłogi oraz zmienił okno wystawowe w kamienicy frontowej.

W czasie II wojny światowej dokonano wywłaszczenia Bałdowskich i w 1943 r. właścicielem został Herbert Woyde. Unieważnienia tego aktu dokonano wkrótce po zakończeniu wojny, przekazując własność ponownie w ręce Bałdowskich. W 1951 r. nastąpiła przebudowa parteru budynku tylnego, gdzie ówczesne Państwowe Zakłady Odzieży Miarowej zorganizowały i rozbudowały pracownię krawiecką. Przy okazji prac budowlanych dokonano też podziału podwórza, dzieląc je murowanym parkanem.

Na podstawie decyzji konserwatorskiej z dnia 16 września 1970 r. kamienica została wpisana do rejestru zabytków pod numerem 513/1226.

 

dr hab. Miron Urbaniak, prof. nadzw.

Instytut Historyczny UWr

Bibliografia:

1    Archiwum Państwowe w Lesznie, Akta miasta Leszno.

2     Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu Delegatura w Lesznie, Ewa Kręglewska-Foksowicz, Kamienica Rynek nr 4. Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie, Poznań 1976/77.

3     Komolka Mirosława, Sierpowski Stanisław, Leszno. Zarys dziejów, Poznań 1987.

4     Kręglewska-Foksowicz Ewa., Sztuka Leszna, Poznań 1981.

5     Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.